Stres ve psikiyatri

Stres ve Psikiyatri

Halil İbrahim Süslü

Stres, büyük psikopatolojilerin bir nedeni, hazırlayıcısı veya psikiyatrik hastalıkların tetikleyicisi ve akıl hastalıklarına katkıda bulunan bir faktör olarak kabul edilir.

Dayanıklılık ve strese yatkınlık üzerindeki etkileri açısından genetik ve çevresel faktörlerde araştırılmaktadır. Yapılan bir çalışmada major depresyonun başlamasında stresin rolü hakkında daha fazla bilgi edinmek için 3 ila 26 yaş arası 1000 kişi takip edilmiş ve serotonin taşıyıcı geninin promotör bölgesinin strese yatkınlık üzerinde güçlü bir etkisinin olduğu görülmüştür. Bu genin promotör bölgesinin kısa alleli için homozigot bireylerin depresyona girme ve intihar etme riskinin daha yüksek olduğu yine bu çalışmada tespit edilmiştir.

Çevresel faktörlerin stres üzerindeki etkisi ayrıca incelenmektedir. Çocukluk çağı kötü muamelesi ve bazı tıbbi durumları ele alan birçok çalışmada kısa allel ile strese dayanıksızlık arasında bir ilişki olduğu gösterilmiştir.

Strese bağlı psikiyatrik bozukluklar hem genetik yatkınlık hem de çevresel faktörlerden etkilendiğinden, son 10 yılda yapılan araştırmalarla bilim adamları epigenetik mekanizmaları incelemeye başladılar. Son araştırmalar, annelerde stres veya duygudurum bozuklukları gibi prenatal faktörlerin, doğacak çocuklarda psikiyatrik bozukluklar için risk faktörleri olduklarını göstermiştir.

Kronik stresin nöronal ateşleme ve gen aktivasyonu üzerine kalıcı etkileri vardır. Yapılan çalışmalar gösteriyor ki, serotonin biyosentezindeki hız kısıtlayıcı enzim olan triptofan hidroksilazın değişen izoform ifadesi,olumsuz erken yaşam olaylarından etkilenir. Bu değişiklikler,depresyon ve anksiyeteyi de içeren stresle ilişkili bozuklukların patofizyolojisinde rol oynamaktadır.

Böylece, çağdaş genetik ve epigenetik araştırmalar ortaya koymuştur ki,genler ve stresli yaşam olayları depresif dönemleri ortaya çıkarmak için birlikte çalışırlar.

Dr.Halil İbrahim Süslü

Psikiyatri Uzmanı

E.mail:drhis2017@hotmail.com

GSM: 0 532 767 39 69